Skip to main content

SAITUAL DISTRICT BIHCHIANNA PART-I (Brief History)

Saitual District lo pian dan (A tlangpui):


1. Mizoram chu UT (Union Territory) a India Sawrkar-in a puan kum 1972 atanga rei lote kum 1974 khan a tum khatna atan Saitual District chu dil a lo ni tawh. Hetih lai hian VCP Pu. Thangchuaialova hovin Development Commissioner, Pu. Gurunga hnenah dilna thehluh a ni a, hemi chhunzawm hian Group Congress Committee (GCC) President Pum R. Zathuama hovin Mizoram UT a Chief Minister hmasaber Pu. Ch. Chhunga hnenah District Area tur leh Map te nen thlap District dilna thehluh leh a ni.

2. Kum 1978-ah Mizoram UT chu inthlang lehin People's Conferene (PC) party in sawrkarna an siam ve leh a. Hemi tum pawh hian District that ngiatin nawr leh a ni bawk. Mahse, PC sawrkar a phel tak si avangin Mizoram chu President Rule-ah kan awm a, beiseina a thamral ta a ni.

3. Kum 1979-ah inthlan a ni leh a, hemi tum hian PC party in sawrkarna an siam leh a. Nasa taka nawr ni mah se beiseina a thlawn leh ta mai bawk.

4. Kum 1984-ah inthlang lehin Indian National Congress (INC) chuan sawrkarna an siam ta a. Hemi tum pawh hian nasa takin nawr leh a ni a, mahse hmasawnna a awm thei lo.

5. Kum 1987-ah Mizoram chu State puitling-ah puan a lo ni ta a. Tichuan MLA inthlan hmasa ber pawh February thlaah neih nghal a ni. Tichuan, MNF (Mizo National Front) an lo sawrkar ve ta bawk a. Hemi tum hian MNF block president leh secretary te chu Minister zawng zawng hmu kim tur leh Chief Secretary hmu turin an feh chhuak a, beiseina pawh an nei sang hle. Beiseiloh takin Mizoram chu kum 1988 khan President Rule-ah puan a lo ni leh ta si a, thawhrimna zawng zawng pawh a thlawn leh ta!

6. Kum 1989-ah MLA inthlan a awm leh a, Congress leh MNF tang dunin sawrkarna an siam a. Hemi tum pawh hian beiseina a la hlawhtling ta chuang lo.

7. Kum 1993-ah MLA thlan a ni leh a, Congress leh MJD tang dunin sawrkarna an siam a. Sawrkar thar chuan Aizawl District chu hmun thum (3) ah then darh an tum tih thu leng vel avangin 'Saitual Citizens Committee' hial din a ni ta a ni. Pu.Lalbiakthanga, IAS (Rtd.) kaihhruainain Sawrkar hmalakna bawhzui a ni a, committee din a lo ni a. Chumi te chuan rawtna hetiang hian an siam:
Aizawl East atan Saitual
Aizawl West atan Lengpui.
Hetianga ruahhmanna a kal lai hian Saitual leh Aizawl lama hruaitten Sawrkar hnenah District Headquarters atan Mamit, Kolasib, Aizawl, Serchhip, Champhai leh Saitual te nise tiin rawtna an thlen a. Saitual District chu MLA bial pali (4) : Saitual, Ratu, Suangpuilawn leh Ngopa te nise tih a ni. Heng khua atangte hian remtihna/pawmpuina (Letter of Support) dawn vek a ni. Tichuan nasa lehzualin sawrkar hnenah dilna mumal zawkin thlen a ni leh a, mahse politics a la chiri em avangin beiseina pawh a thamral leh ta!

8. Kum 1997 ah chuan District thar panga (5) a lo piang ta a, Saitual chu District Heaquarters atan hnawl a ni. Chung District thar panga(5) Mamit, Kolasib, Champhai, Serchhip leh Lawngtlai te chu District pathum (3) Aizawl, Lunglei leh Saiha lo awm tawhsa nen chuan District pariat(8) a lo ni ta a ni. A hmaa District thar siam tur zinga rawtna thlen zinga mi ni lo, Lawngtlai District chuan Saitual District thar lo piang tur chu a lo luahlan zawk a lo ni. Hei hi a chhan chu nasa taka Lai District Council lamin an lo nawr ve vang a ni.

9. Kum 1998-a MNF leh MPC tang dunin sawrkarna an lo siam veleh takah chuan beisei takin District Demand Committee din thar leh a ni. Nasa taka beih a ni chung pawhin hmasawnna a thleng thei lo.

10. Kum 2003-ah MNF bawkin sawrkarna an siam leh a. An term chhung hian rawtna thlen zawng zawng te kha a hlawhtling leh ta chuang lo.

11.  MNF term tawp dawn lamah hian District thar siam belh chungchangah thu thar hriat tur a lo awm a. Chumi bawhzui chuan kum 2008 marh ni 26 khan "Saitual District Demand Committee" chu siam that a, hruaitu tur pawh siam fel leh a ni.

12. Nasa taka remhriat dan ang anga nawr a nih hnuah kum 2008 September ni 1 khan Saitual District chu Cabinet Meeting chuan pek a lo remti ta a, Saitual bial mipuite an lawm hle a ni. Khatih hun laia GAD Secretary Pu. J. C. Ramthanga, IAS chuan 2008 September ni 12 khan Notification a tichhuak a, Saitual mai ni lovin Khawzawl leh Hnahthial pawh an tel ve nghe nghe. Hetiangin: "No.A60011/21/95-GAD/pt: For more effective Administration and in public interest, the Governor of Mizoram is pleased to create three New Districts apart from the existing Districts. The newly create Districts are as follows:
1. Hnathial District
2. Khawzawl District
3. Saitual District
Boundaries of the newly created District will be decided by the Government and notified in due course of time". Hemi kum vek September ni 12 khan Pu. Zoramthanga, CM hovin Saitual Bazarah Saitual District thar lawmna inkhawm buatsaih a ni.

13. Kum 2008 thla tawp, December thla tirah MLA inthlanna neih leh a ni a. Beiseina siamtu MNF te chuan sawrkarna siam zo lovin Congress an lo lal ve leh ta a. Tichuan, sawrkar hmasa hmalakna pawh an upbet leh ta tlat a, District thar chu apiang leh thei ta lo a ni.

14. Kum 2013 December thla tir lamah MLA inthlanna neih leh a ni a, Congress bawk an lal chhunzawm tak si avangin beiseina a bo hle. Joint YMA mangangin MZP leh MSU te chu District function tura nawr chungchangah mawhphurhna laa hma la mai turin a ngen a, tichuan "District Demand Committee" ni tawh lovin "District Implementing Demand Committee" tih a lo ni ta a, zirlai pawl atang hian hruaitu tur siam fel a lo ni leh ta a ni. Nasatakin hmalak ni mah se beidawnna tiseitu mai a ni.

15. Remchan zawkna avangin kum 2014/2015 chho khan Political Party, Congress lam atang District Implementing Demand Committee hruaitu ruat thar leh a ni a, anni pawh an beidawn leh tak si avangin Kum 2016 January thla khan "Saitual District Implementing Demand Committee (SDIDC)" te chu a thar hlak ruat chhuah leh an ni. Anni pawhin theihtawp an chhuah leh a, mahse an la hlawhtling thei chuang lo.

16. Kum 2018 November thla-a MLA inthlan that leh a ni khan Pu. Zoramthanga kaihhruai, MNF party chuan hneh takin Sawrkarna an lo chang ta a. Congress chhungkua pawh buai chhovin Pum R.Lalzirliana pawh MNF ah a lo inpe a, Tawi constituency-ah lo dingin hneh taka thlan tlin leh a ni. Chutianga MNF in sawrkarna an lo chelh tak avang chuan beiseina a sang hle a, Saitual District Organising Committee pawh din a lo ni ta a ni.

17. Assembly Budget Session , kum 2019 March ni 20 a neihah chuan District thar pathum (3) function tur thu leh hemi atan hian District thar pathum (3) te tan Cheng nuai 150 theuh pass a nih thu hriat a lo ni ta a, mipui an va lawm em!.

18. Kum 2019 August ni 7 a ni a, MNF sawrkar chuan a tak ngeiin District a function tir dawn ta. Deputy Commissioner (DC) hmasa ber turin Pu. C. Lalpeksanga, MCS leh Superintendent of Police (SP) hmasa ber turin Pu. PC. Lalduhthlanga, MPS te chu Pu. R. Lalzirliana, Bialtu MLA, Minister ni bawk chuan a rawn hruai chho ta a ni. Tichuan District thar hawnna programme function hman a ni a, Saitual District chu a tak ngeiin a lo function ta a ni.

19. Mizoram Gazette No. A. 60011/20/2019-GAD, the 9th November, 2020 angin Saitual District chu Saitual leh Ngopa sub-division-ah then a lo ni ta a ni.

Source:
1. The Mizoram Gazette VOL - XLIX Aizawl, Thursday 19.11.2020 Kartika 28, S.E. 1942, Issue No. 693

2. Saitual District Chanchin, page: 13- 28.





Comments

Popular posts from this blog

List of Mizo Vegetables

*Mizo*                  *English* 1. *Aidu* : Black cardamom. 2. *Aieng*: Turmeric. 3. *Alu* :  Potato. 4. *Anhling* : Black                nightshade 5. *Ankasa* : Toothache plant ; Eyeball plant ; Peek-a-boo plant. 6. *Anthur*:  Sorrel ; Spinach dock ; Narrow-leaved dock 7. *Anțam*: Mustard. 8. *Awmpawng*: Luffa. 9. *Bachhim*: Aerial yam ; Air potato ; Bitter yam ; Hoi and bitter yam. 10. *Bahkhawr*: Culantro ; Wild corriender. 11. *Bahra*: Yam. 12. *Baibing*: Alocasia fornicata. 13. *Bal* : Taro; Arum. 14. *Bawkbawn* : Aubergine ; Brinjal ; Egg apple. 15. *Bawrhsaiabe* : Lady's finger. Okra 16. *Behlawi*: Crowder pea ; Black eyed pea ; Southern pea. 17. *Behliang*: Pigeon pea. 18. *Bekang*: Soyabean. 19. *Bepui*: Country bean ; Hycinth bean. 20. *Bepuipawr*: Winged bean. 21. *Berul*: Snake ...

MIZO THUFING ( PROVERB )

1. Lal ngai lo lal a na, an lal a kha. 2. Lungpui pawh lungtein a kamki loh chuan a awm thei lo. 3. Mahni infak leh sakhi ngalah engmah a bet lo. 4. Mi chhe sawi chu koh aiin an hnai. 5. Sial rangin sial rang a hring, sakawlin sakawl a hring, Sunhlu kungah thei dang a rah ngai lo. 6. Mihring hmelma ber mahni a ni. 7. Mi fingin an fin man an ei seng lo, mi a-in an at man an chawi seng lo. 8. I tuma lum chu bei fan fan rawh. Ui pawh a vah a vah chuan ek thing a tawng nge nge. 9. A ṭha lam kawng a chho, a chhe lam kawng a phei. 10. Piansual leh hmel chhiat a sim theih loh; nungchang erawh a sim theih. 11. Piangsual nuihsan suh, piansual leh pharin tlai luat a nei lo. 12. Lampui changkhatah mi an be chhe ngai lo. 13. Kawng laka chau tanpui zel tur. 14. Thlawhhma lakin, hniak tamna lam apiang bawh tur. 15. Leiruangtuam, sih, thinglubul, fangfar, thingzungkai, zawngluro, hruiawk leh thingsaihrua lovah neih tel loh tur. 16. Mual dungah thlam sa rawh, sapuiin a bei ngai lo...

Mizo Proverbs and Sayings (MIZO TAWNG - ENGLISH

The following proverbs and sayings were composed in book form by the Mizo Pioneering missionaries - Pu Buanga (Rev. J.H Lorrain) and Sap Upa ( Rev. F.W Savidge) :- Mizo : Rih artui phur i ang e. English : You are like one carrying the eggs of the rih fowl (spoken to one walking slowly). Mizo : Nun chhiat leh suak sual a sim theih, hmel chhiat a siam that theih loh English : Bad habits and faults may be abandoned, but an ugly face cannot be made good. Mizo : Tawng khawlo ni suh se la. English : If it is not presumptuous to say so. Mizo : Sar pawh zam mahsela ka pal chat ang e English : Even though the sar in visible I will break through (i.e nothing shall prevent me). Mizo : Thing pawh a kung a that leh a rah a tha, a kung a that loh leh, a rah a tha lo vang English : If the tree is good its fruit is good, if the tree is bad its fruit is bad. Mizo : Kawi pawh, a kawm a that leh a rah a tha, a kawm a that loh leh a rah a tha lo. English : If the pod of a kawi bean is good,i...